Parafia i kościół św. Mikołaja w Dźwiersznie Wielkim na Krajnie ma wielowiekową metrykę. Dzięki szczęśliwie zachowanym licznym źródłom jak dokumenty, księgi sądowe, wizytacje, inwentarze i inne akta można dość dokładnie odtworzyć dzieje wsi należących do parafii i samego kościoła od średniowiecza aż po czasy współczesne. Całość rozważań podzielono na dwie części. W części pierwszej kreślone są losy wsi i jej mieszkańców, zarówno właścicieli jak i ich poddanych. Z kolei w części drugiej są prezentowane dzieje kościoła św. Mikołaja. Autorzy traktują te rozważania jako syntetyczny szkic, wprowadzenie do dalszych badań szczegółowych.