Państwowość podziemna w narracjach cichociemnych. Wspomnienia wojenne z lat 1939–1945 Henryka Krajewskiego

Dynamiczna rozbudowa podziemnych struktur organizacyjnych na okupowanych ziemiach Rzeczypospolitej, począwszy od jesieni 1939 roku, umożliwiała rządowi polskiemu na obczyźnie odzyskanie cząstki suwerenności, utraconej w wyniku agresji państw najezdniczych. Przez cały okres wojny w okupowanym kraju państwo polskie de iure współtworzyło struktury podziemne, wysyłając drogą lotniczą „zaopatrzenie”, kurierów oraz profesjonalnych żołnierzy-cichociemnych, którzy umiejscowieni w różnych strukturach tajnej państwowości realizowali walkę bieżącą. Tak wysokie konspiracyjne samoorganizowanie się na kształt państwa nie znajduje analogii w żadnym podbitym kraju okupowanej przez III Rzeszę Europy w latach 1940–1944. Cichociemni przybywający z Londynu od końca 1941 roku byli także ele¬mentem ambitnego planu „podpalenia Europy” dywersyjną aktywnością. W geopolitycznych realiach Polski czasu II wojny światowej świadczyli przede wszystkim o niepodległościowych celach podziemnej walki antyokupacyjnej. Nieliczni z tych, którzy przeżyli, pozostawili po sobie wspomnienia, będące indywidualnym świadectwem pamięci tamtych wydarzeń i przeżyć. Pomimo że w ocenach i interpretacjach nacechowane są subiektywizmem, stanowią cenne źródło wiedzy o polskiej działalności konspiracyjnej, uzupełniające i poszerzające dokumentację instytucjonalną. Relacje spisywane ex post, po latach, przekazujące indywidualną prawdę piszącego, są ważnym, ale jednocześnie analitycznie i interpretacyjnie trudnym materiałem dokumentowym.
Takie świadectwo pozostawił też podpułkownik Henryk Krajewski (1898–1989; cichociemny „Wicher”, „Trzaska”, „Leśny”, ostatni dowódca Okręgu Polesie AK oraz 30 Poleskiej DP AK, który jako żołnierz zawodowy służył nieprzerwanie państwu polskiemu od 1918 do 1945 roku – zarówno w mundurze, jak i bez niego.

Publikacja została dofinansowana przez Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych