Wiek XVI był przełomowym okresem w dziejach Rzeczypospolitej. Wówczas to doszło ostatecznie do ukształtowania się jej organizmu państwowego. Było ono rezultatem dwu ważnych wydarzeń, jakie zaszły w II połowie tego stulecia: unii polsko-litewskiej oraz wygaśnięcia w 1572 r. dynastii Jagiellonów. Czasy pierwszego bezkrólewia, jakie nastały po śmierci Zygmunta Augusta postawiły Rzeczypospolitą wobec nowych wyzwań, a sprawa rozstrzygnięcia sposobu doprowadzenia do wyboru nowego władcy stawała się wtedy koniecznością. Mimo wszystkich uwidaczniających się wówczas sprzeczności i antagonizmów między poszczególnymi prowincjami czy grupami społecznymi, zdołano wypracować określony model rozwiązań – z konwokacją i elekcją, które powtarzano w każdym kolejnym interregnum. Charakterystyczne dla okresów interregnum było to, iż wobec braku monarchy wszystkie najważniejsze decyzje zapadały na ogólnopaństwowych zjazdach szlachecko-senatorskich. Celem niniejszej pracy jest zaprezentowanie zjazdu stanów w Stężycy, trwającego od 12 maja do 4 czerwca 1575 r. oraz jego rezultatów dla całego okresu od ucieczki Henryka po wybory kolejnego władcy w końcu 1575 r. W pracy tej został przedstawiony przebieg zjazdu, z podziałem na poszczególne jego etapy. Uwzględnione zostały wszelkie zaistniałe podczas niego antagonizmy grupowe i indywidualne, które miały decydujący wpływ na przebieg obrad. Praca oparta jest na szerokiej bazie źródłowej.