Psychoanaliza w dyskursie edukacyjnym. Radykalność humanistyczna teorii i praktyki pedagogicznej. Konteksty nie tylko Lacanowski

Publikacja jest gruntownym studium odniesień do najbardziej uznanych koncepcji współczesnej humanistyki, osadzającym tematykę rozważań w kontekście historii recepcji psychoanalizy w Polsce. Pod wieloma względami sposób ujęcia wybranych kategorii (opór, fantazmat, przeniesienie, narcyzm) czy śledzenie jakości i zaawansowania recepcji psychoanalizy w pedagogice, psychologii oraz socjologii jest godzien najwyższego uznania i tymczasem nie ma sobie równych. Należy podkreślić specjalną cechę nastawienia epistemologicznego podjętych w pracy rozważań, polegającą na uwypuklaniu przeszkód poznawczych, ograniczeń interpretacyjnych, na osadzaniu dylematów w przestrzeni oscylacji miedzy brakiem i nadmiarem czy na prowadzeniu rekonstrukcji wobec zróżnicowania recepcji, a zarazem osadzenia problematyki na tle węzłowych pytań i sporów w humanistyce współczesnej (o podmiot, o nowoczesność, o władzę i wiedzę, o typy perswazji wychowawczej i terapeutycznej, o pojmowanie rozwoju osobowego etc.). Publikacja ta z całą pewnością powinna znaleźć swoje miejsce w każdej bibliotece szkół wyższych i w zbiorach prywatnych osób zainteresowanych w kompetentnym oglądzie na poziomie wyższym najbardziej aktualnych tematów humanistyki na styku pedagogiki, psychologii, psychoanalizy, w kontekście pytań o podmiotowość, rozwój osobowy, zróżnicowanie stanowisk i ich zderzenie w obrębie psychoanalizy i psychologii rozwojowej.

Dokonana przez Klaudię Węc analiza myśli psychoanalitycznej zasługuje na uwagę i uznanie jako wartościowa próba ukazania znaczenia głównych kierunków współczesnej neopsychoanalizy dla pedagogiki i wzbogacenia przez to wiedzy na temat potrzeb wychowawczych dzieci i młodzieży w szeroko ujmowanym procesie edukacji. Autorka pracy przedstawiła solidnie udokumentowane studium, które ukazuje bogactwo i wielostronność psychoanalitycznego podejścia do problemów pedagogiki u progu XXI wieku.

Studia zamierzone przez panią Klaudię Węc mają ogromny, wydawałoby się nieosiągalny dla jednego autora, zasięg. Dotyczą rekonstrukcji i dekonstrukcji radykalnej myśli humanistycznej w XX wieku i obejmują filozofię, psychologię, psychoanalizę, socjologię i pedagogikę. A jednak zostały zrealizowane na znakomitym poziomie strukturyzacji problematyki, wyrazistości i jasności dyskursu, kompletności analiz wykorzystujących niebywałą erudycję humanistyczną. Autorka wchodzi w głąb debat nad poszczególnymi teoriami, zwłaszcza nad nurtami psychoanalizy, poddaje je gruntownej, wielopryzmatowej krytyce, na czym nic nie traci zwięzłość i jasność poszczególnych cząstek i całostek rozprawy.

Autorka podejmuje problem bardzo oryginalny, a jednocześnie trudny do rozwiązania: wielokontekstowej, interdyscyplinarnej, porównawczej rekonstrukcji dyskursu „radykalności humanistycznej” w odniesieniu do teorii i praktyki pedagogicznej, w kontekście założeń dyskursu psychoanalitycznego. [...] Praca znakomicie napisana, daje niepowtarzalny wgląd w - swobodnie kontekstualizowane przez Autorkę - relacje między psychoanalizą Lacanowską a pedagogiką. [... ] Narracje Autorki pozbawione są jakiegokolwiek moralizatorstwa - ciągle jeszcze obecnego w wielu pracach z dziedziny pedagogiki. [...] Książka Klaudii Węc wpisuje się w ideę pedagogiki interdyscyplinarnej, otwartej na dorobek innych nauk, niezamykającej się w swoich własnych „opłotkach”, zdolnej do przekraczania - przyjętych dotąd za standardowe - pól problemowych i metod badawczych.

Inspiracją do napisania dla pedagogów książki, która obejmowałaby szeroko rozumiany dyskurs humanistyczny jest moje wieloletnie zainteresowanie koncepcją francuskiego psychoanalityka Jacquesa Lacana i osobiste przekonanie o konieczności podejmowania dyskursów dotąd słabo akcentowanych w naukach pedagogicznych. Siłą rzeczy, psychoanaliza stała się podstawą moich rozważań prowadzonych w obszarze dyskursu pedagogicznego ze szczególnym uwypukleniem potrzeby konstruowania alternatywnych metod wychowawczych ujmowanych w perspektywie kompetencji psychoanalitycznych. Interpretacje przeze mnie podejmowane są próbą odpowiedzi na pytania czy i w jaki sposób psychoanaliza może odgrywać rolę w praktyce i teorii pedagogicznej jako alternatywa szeroko rozpopularyzowanych tak zwanych „technik siebie” oraz zakładanej poprawności komunikacyjnej często ograniczanej do przyswajania zasad asertywności oraz umiejętności interpersonalnych opartych na koncepcji bezkonfliktowości i jednoznaczności.