Podejmując próbę ukazania dziejów Kościoła katolickiego na tle historii społeczeństw od strony praktycznej, niniejsza praca w sposób zdecydowany odcina się od wcześniejszych socjograficznych i statystycznych ujęć tej problematyki, w centrum swej refleksji i przedstawianej wizji świata umieszczając jednostkę ludzką w całej różnorodności prezentowanych przez nią postaw i przekonań, w kontekście mnóstwa rozmaitych perspektyw postrzegania przez nią otaczającej rzeczywistości. Przyjęcie punktu widzenia konkretnego człowieka i nieustanna jego konfrontacja z idealnym wizerunkiem anonimowej i abstrakcyjnej grupy duchownych ma na celu ukazanie interesującego nas tutaj fragmentu historii społecznej w takim kształcie, w jakim była ona dana jej podmiotom we własnym ich pojęciu lub była tworzona w ich indywidualnym doświadczeniu. Pewne ogólne i powszechnie obowiązujące zasady współżycia społecznego między środowiskiem duchowieństwa a kręgiem świeckich były kształtowane rozmaicie w zależności od sposobu myślenia, systemu wartości, zespołu wyobrażeń o świecie oraz poziomu wiedzy i bezpośredniego doświadczenia poszczególnych jednostek czy całych zbiorowości.