Spór o teatr w Toruniu. Słowo polskie wobec propagandy niemieckiej (1904–1920)

Książka stanowi bardzo istotny wkład do naszej wiedzy o dziejach teatru w Toruniu przed rokiem 1920. Autor [...] wykorzystał swoją wiedzę, kompetencje badawcze i możliwość dotarcia do źródeł, aby wyjaśnić trudne relacje między niemieckim zarządem miasta a polskim środowiskiem kulturalnym w latach zaborów, a także uważnie przyjrzeć się procesowi tworzenia teatru polskiego po odzyskaniu niepodległości.

Wartość monografii Marka Podlasiaka wynika przede wszystkim z tego, że Autorowi udało się przełamać dwudzielność opowieści o teatrze toruńskim. Podobnie jak w innych miastach, na przykład w Łodzi, badacze podążali dotychczas oddzielnymi śladami – niemieckim i polskim. W niniejszej publikacji te dwa ślady natomiast się przenikają, co tłumaczy z jednej strony obcość władz wobec kultury polskiej w czasach zaborów, z drugiej zaś trudności z utworzeniem zawodowego teatru polskiego w Toruniu po 1919 roku.

Książka Marka Podlasiaka jest publikacją nowatorską, gdyż prezentuje oryginalne ujęcie wielu problemów szczegółowych. Autor zawarł w pracy ważne korekty ustaleń wcześniejszych badaczy, a chodzi tu zarówno o dawniejszych historyków miasta i teatru [...], jak i badaczy współczesnych, którzy nie dotarłszy do informacji źródłowych, błędnie odczytywali przesłanki bądź przyjmowali nieprawdziwe założenia w interpretacji źródeł.

Z recenzji wydawniczej prof. dr hab. Małgorzaty Leyko

Książka stanowi bez wątpienia nowe ujęcie problemu i istotne osiągnięcie naukowe. Autor przeprowadził wnikliwe kwerendy badawcze w archiwach polskich i niemieckich, w wyniku których dotarł do licznych – nieznanych do tej pory – materiałów źródłowych dotyczących początków działalności Teatru Miejskiego w Toruniu, odkrywając dla współczesnych czytelników szereg istotnych i niezwykle ciekawych dokumentów sprzed ponad stu lat. Niniejszą publikację szczególnie interesującą czyni to, że jej Autor nawiązał dialog z autorami istniejących opracowań i wprowadził do dyskursu dotyczącego historii teatru w Toruniu ważne uzupełnienia, korekty oraz zaprezentował nowe ustalenia badawcze.

Z recenzji wydawniczej dra hab. Marka Rajcha, prof. UAM