Tematem prezentowanej rozprawy jest środowisko intelektualne i artystyczne Warszawy w czasach Augusta III Sasa (1733–1763). Książka wpisuje się więc w dyskusję nad przełomem oświeceniowym w Polsce. W dotychczasowej historiografii problematyka ta nie doczekała się pełnej analizy. Przemiany w kulturze doby saskiej traktowano dotąd raczej jako dopełnienie zjawisk z drugiej połowy stulecia, z czasów panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego. Okazuje się jednak, że to właśnie połowa XVIII w. przyniosła w życiu umysłowym Rzeczypospolitej, w tym także Warszawy, wyraźne ożywienie. Wówczas rozpoczyna się realizacja programów artystycznych i naukowych, powstają liczne instytucje oświatowe, naukowe i kulturalne (kolegia teatynów, pijarów i jezuitów, Biblioteka Publiczna braci Załuskich).