Niniejsza książka stanowi zbiór szkiców z najnowszej historii Polski, będących w dużej mierze opowieścią o trudnej walce kolejnych pokoleń Polaków o wolność i możliwość normalnego życia. Dotyczą one spraw i osób, które najczęściej nie utrwaliły się w powszechnej pamięci zbiorowej bądź odchodzą z niej w ciche zapomnienie. Tak stało się np. z bohaterami pierwszego artykułu poświęconego dzieciom wrzesińskim, które u zarania XX w. stanęły w obronie polskiej mowy. A przecież to właśnie ich niezłomna postawa okupiona cierpieniem stanowi dzisiaj prawdziwy symbol walki z zaborcą.

W oddanym do rąk Czytelnika zbiorze znalazły się szkice dotyczące m.in. okresu walki o niepodległość w 1918 r, zbrodni niemieckich dokonanych na Polakach w czasie II wojny światowej, a także w dużej mierze te dotyczące oporu wobec systemu komunistycznego. Poszczególne artykuły, stanowiące rozdziały niniejszego tomu, były publikowane w ostatnich latach w periodykach i wydawnictwach naukowych. Wykaz źródeł został umieszczony na końcowych kartach książki.   

Fragment wstępu