Symboliczne daty 2000–2001, zamykające stulecie i otwierające nowe milenium, pobudzały do refleksji podsumowującej oświadczenia wieku wielkich przemian. Kilkunastu znanych polskich uczonych podjęło się zadania przedstawienia syntezy najistotniejszych zmian, jakie dwudziesty wiek wniósł w tych dziedzinach społecznej rzeczywistości, których badaniem się zajmowali.
Książka o przemianach dwudziestego stulecia jest zbiorem kompetentnych, choć czasem nieco impresyjnych, indywidualnych opinii o najważniejszych przemianach, jakie zaszły w skali europejskiej i globalnej w ciągu stu minionych lat. Nie jest natomiast ani opisem historycznych wydarzeń, ani systematyczną analizą wyników badań poszczególnych czynników czy aspektów zmian. Zamierzeniem było dokonanie syntezy określającej i oceniającej zasadnicze różnice pomiędzy stanem świata sprzed stu lat a jego obecną postacią.
W książce rozpatrywane są takie zjawiska i procesy, jak: eksplozja demograficzna, eksploatacja środowiska przyrodniczego i jego zagrożenie, problemy wyżywienia i przetrwania ludzkości, rozwój nauki i techniki, wzrost gospodarczy i procesy globalizacji, dysproporcje światowe i kontrasty postępu cywilizacyjnego, przekształcenia układu sił politycznych w świecie, zmiany roli państwa, demokratyzacja i umasowienie polityki, procesy narodotwórcze i konflikty etniczne, przemiany struktury społecznej, kryzys kultury, przeobrażenia religii, sztuki, sportu. Spojrzenie na te zjawiska w ich ogólnym powiązaniu – choć odległe od zwartej całości – sprzyja rozumieniu ich znaczenia oraz interpretacji sensu zmian, jakie wniosło do dziejów ludzkości minione stulecie.